3.10 METEO INFORMATIE

Tegenwoordig zijn er prima sites met meteo-informatie. Elke zweefvlieger kan nu zelf bepalen of het Hammerwetter wordt of jojo-weer. Vroeger was het weer het terrein van de ddi (dienstdoende instructeur). Hij bekeek teletekst pagina 707, belde de meteoman van het vliegveld, noteerde snel de telefonische meteo-informatie en dat gaf hij door op de zweefvliegbriefing. Mocht tijdens de dag blijken dat het weer toch heel anders was dan 's morgens op de briefing verteld, dan kreeg de meteoman van de toren de schuld. Tegenwoordig zit er in het weekend geen meteoman of vrouw meer op de toren. Maar elke zweefvlieger heeft nu zelf radarbeelden en alle benodigde meteo-informatie op het internet. Onder de knop zweefvliegweer op zweefvliegopleiding.nl vind je sites die je kunt gebruiken om te bepalen of het goed en veilig zweefvliegweer zal worden. Dit hoofdstuk is door EASA onderverdeeld in:.

3.10.1 Waarnemingen

3.10.2 Weerkaarten

3.10.3 Informatie voor vluchtplanning

3.10.4 Meteorologische diensten

3.10.1 WAARNEMINGEN

• Uitschieters zoals weergegeven in METAR's en TAF's
• Zicht, grondzicht en verticale zicht
• De bewolking die genoemd kan worden in METAR en TAF (CB en TCU)
• Bedekkingsgraad
• Wolkenbasis
• Gegevens radiosonde / hoogte bewolking, wind en temperatuur
• Satellietgegevens
• Weerradargegevens
• Weergegevens van vliegtuigen

Weerbericht voor de kleine luchtvaart
De meeste informatie komt nog steeds van de KNMI en dan vooral van de site met het weerbericht voor de kleine luchtvaart. In de rechter kolom zie je hyperlinks naar de METAR en de TAF. Hier kun je per vliegveld de situatie en de verwachting opvragen. Je vindt die informatie ook terug op teletekst pagina 707. Bij teletekst is deze informatie verdeeld over de volgende pagina's:

Pagina 1 Op deze pagina wordt de tijd aangegeven in UTC (Universal Time Coordinated). De tijd die in de hele wereld in de luchtvaart gebruikt wordt. Voor berekening van de lokale Nederlandse tijd tel je hier 's zomers 2 uren bij en 's winters 1 uur. 

Pagina 2 De windsterkte wordt uitgedrukt in knopen. Bij de nieuwsberichten en de tv gebruikt men vaak de schaal van Beaufort om de windkracht aan te geven. In het schema hieronder kun je lezen waar dat mee overeenkomt. 

 * Windkracht = schaal Beaufort (1 knoop = ongeveer 0,5 m/s = 1,8 km/h)

Pagina 3 Dit is voor zweefvliegers een interessante pagina, want het vermeldt de verwachte maximum dagtemperatuur en de temperatuur van de hogere luchtlagen. Deze bepalen of er thermiek is, hoe hoog de thermiek zal gaan en hoe sterk die thermiek wordt.  

Pagina 4 Op deze pagina wordt een weersverwachting voor de volgende dag gegeven. Deze pagina wordt pas tegen de avond geplaatst. 

Pagina 5, 6 en 7 geeft de METAR van de vliegvelden.

METAR is een afkorting voor Meteorlogische Airodrome Report. Om snel de METAR van een vliegveld te vinden kun je deze site gebruiken. Je zoekt daar de code voor een bepaald vliegveld. Bijvoorbeeld: 

Hier zie je een voorbeeld:

2010/01/01 09:55
EHLW 010955Z AUTO 04007KT 9999NDV BKN029 BKN032 M00/M03 Q1002 BLU

EHLW = Leeuwarden  010955Z = 1 januari 9.55 uur zulu is 10.55 uur

AUTO = dit bericht is automatisch tot stand gekomen

040 is de windrichting en 07 KT de windsnelheid.

De windrichting wordt in graden van de windroos weergegeven bijv. 090 = 90 graden = oostenwind. Vrb = variabel = zwakke wind uit verschillende richtingen. De windrichting wordt gevolgd door de windsnelheid in knopen. Achter de schuine streep staat soms een getal. Dit getal geeft de uitschieters aan. 18025/35 betekent: wind uit het zuiden met een gemiddelde van 25 knopen en uitschieters tot 35 knopen.

9999 NDV = het zicht is meer dan 10 km en NDV (No Directional Variation) in één richting gemeten.

BKN 029 = broken = 5/8 is meer dan half bewolkt en de bewolking zit op 2900 ft en BKN032 = broken op 3200 ft

M00 / M03 = temperatuur 0°C en dauwpunt -3°C (de M geeft aan dat het onder nul is)

De bedekkingsgraad wordt weergegeven met:  

en daarbij de wolkenbasishoogte in eenheden van 100 voet (dus 030 = 3000 ft).

Q1002 = de luchtdruk is 1002 hPa.

Blu = het zicht is goed: groter dan 8 km en de wolkenbasis is hoger dan 2500 ft  

De betekenis van de colourstate is:

 Soms worden de volgende termen gebruikt of daaraan toegevoegd:

Veel voorkomende afkortingen voor het weer zijn: 

 Soms worden deze letters gevolgd of voorafgegaan door een toevoeging: 

 bijv. rash betekent: regenbui (rainshower) xxsn betekent: zware sneeuwval 

 Hieronderzie je de METAR van vliegveld Deelen van donderdag 26 september 2019 opgevraagd om 12:55 uur:

METAR EHDL 261025Z AUTO 18010KT 110V220 7000 SHRA SCT006 BKN007
BKN008 FEW015CB 16/16 Q1007 YLO=

Voor het vak meteorologie moet je bekend zijn met de onderdelen van de metar:

TAF
In tegenstelling tot een METAR die de huidige weersomstandigheden op een vliegveld aangeeft is een TAF een weersverwachting in de buurt van het vliegveld voor een bepaald aantal uren, vaak 3 of 6 uur vooruit. De TAF (Terminal Aerodrome Forecast) wordt door de meteoroloog van het vliegveld gemaakt. Niet elk vliegveld geeft altijd een TAF. Hieronder volgt de TAF van vliegveld Volkel van 26 september 2019.

FC260900 EHVK     VOLKEL/VOLKEL   NLD   21 m.
TAF EHVK 260805Z 2609/2621 19010KT 9999 SCT008 BKN012
    TEMPO 2609/2616 3000 DZRA SCT005 BKN008
    BECMG 2616/2618 SCT015 BKN018
    TEMPO 2616/2621 4500 SHRA FEW010 SCT015CB

Met mobiel internet is het mogelijk om vlak voor je vlucht nog even het laatste weer te checken. Op de gratis APP StationWX en op AeroWeather kun je op je mobiel per vliegveld zien hoe hard het waait, uit welke richting en je vindt er de METAR en de TAF van het vliegveld.

Satellietgegevens en weerradargegevens

Op veel sites kun je satellietgegevens en weerradargegevens vinden. Zie bijvoorbeeld www.zweefvliegopleiding.nl/zweefvliegweer.

Zo vind je daar beelden van de site www.sat24.com, van het knmi en van buienradar.

Bron: Buienradar

Zweefvliegers kunnen ook inloggen op www.luchtvaartmeteo.nl Je krijgt toegang door:

1)in het eerste inlogscherm in te tikken: KZ (afkorting voor KNVvL Zweefvliegen) gevolgd door je KNVvL-lidmaatschapsnummer. (bv: KZ123456)
2)In het volgende scherm voer je als password je achternaam in hoofdletters in. Het password is de (eerste) achternaam in hoofdletters, zonder voorvoegsels en zonder leestekens

Je kunt daar klikken op Satellite en dan kiezen voor infrared satellietbeelden, die laat alleen de dikke bewolking zien en visual die laat alle bewolking zien tijdens de daglichtperiode. Je kunt daar ook de verplaatsing van de wolken gedurende de laatste drie uur zien. 

Radiosonde
Bij weerstations zoals het KNMI laten ze elke dag twee keer een weerballon met een radiosonde zo'n 20 à 30 km hoog de lucht in gaan. De weerballon meet tijdens het stijgen de temperatuur, de luchtvochtigheid en de luchtdruk. Die gegevens worden radiografisch naar het KNMI gestuurd. Ondertussen drijft de ballon met de wind mee en daardoor worden de windrichting en windsnelheden op verschillende hoogtes berekend.

Weergegevens van vliegtuigen
Wereldwijd leveren vliegtuigen gegevens over temperatuur, wind en luchtdruk op vlieghoogte (10 tot 12 kilometer). Tijdens het opstijgen en het landen leveren ze ook gegevens over de onderste luchtlagen bij vliegvelden. Deze gegevens gaan naar alle nationale meteorologische diensten, zoals het KNMI en worden gebruikt voor het maken van weersverwachtingen.

3.10.2 WEERKAARTEN

• Weerkaarten (KNMI) / ruggen, troggen; fronten; warme sector hoge- en lagedrukgebieden.

Op deze site van de KNMI vind je de weerkaarten voor komende dagen. Bij het bestuderen van het weer voor jouw zweefvliegdag begin je met die weerkaarten. Waar liggen hoge- en lagedrukgebieden. Waar bevinden zich fronten en hoe verschuiven die de komende 12 en 24 uur. Wanneer je daarna het weerbulletin van het KNMI leest en de weerkaart erbij hebt, dan zie je wat ze in het bulletin beschrijven. 

Hierboven zie je de KNMI-weerkaart van donderdag 26 september 2019 om 12 UTC. Een warmtefront passeert, vervolgens komen we in de warme sector achter het warmtefront en nadert er een koufront. 

Een uitleg van de gebruikte tekens vind je ook op de site van het KNMI.

Enkele veel gebruikte symbolen die op weerkaarten voorkomen zie je hieronder. De windkracht en windrichting wordt weergegeven door een windvaan. De lange streep geeft de windrichting aan de korte streepjes geven het aantal knopen aan. Een kort streepje is 5 knopen en een iets langere is 10 knopen. De windrichting hieronder is dus zuidwest en de windkracht is 15 knopen. Staat er een driehoekje onderaan de de windvaan dan geeft dat 50 knopen weer. 

3.10.3 INFORMATIE VOOR VLUCHTPLANNING

• Weerbericht voor de luchtvaart
• Meteorologische uitzendingen voor de luchtvaart
• Gebruik van meteorologische documenten (informatie voor de bemanning voor de vlucht en tijdens de vlucht)
• Waarschuwingen

Eén van de taken van een gezagvoerder van een vliegtuig is dat hij zich op de hoogte stelt van het weer in het gebied waar hij een vlucht maakt. Het is dus een vast onderdeel van de vluchtplanning. Allereerst bestudeert hij het weerbericht voor de luchtvaart en de weerkaarten zoals hierboven omschreven. 

Als je een RT-licentie hebt, kun je aan elke luchtverkeersleider vragen hoe het weer onderweg of bij een vliegveld is. De frequenties van de luchthavens op jouw route vind je in de AIP.

Het is ook mogelijk om met je radio de ATIS (Automatic Terminal Information Service) van gecontroleerde luchthavens te beluisteren. Een ATIS is een continu herhaalde radio-uitzending met vooral lokale weersinformatie. De ATIS wordt elk half uur ververst en eerder als er zich een belangrijke wijziging voor doet. Hieronder zie je de frequenties waarop de ATIS van de belangrijkste Nederlandse luchthavens wordt uitgezonden:

1. EHAM (Amsterdam) 132.975 MHz
2. EHBK (Maastricht)   124.575
3. EHGG (Groningen)   133.550
4. EHRD (Rotterdam)   110.400

Een ATIS bericht heeft vaak de volgende opmaak:

1. Naam vliegveld en identifier (= letter A t/m Z) van de ATIS. De identifier wisselt steeds wanneer er een nieuwe ATIS uitkomt. Bij het aanvliegen van het vliegveld noem je dan ook welke ATIS je ontvangen hebt bijvoorbeeld door te zeggen:  “Information Lima received.”
2. De tijd 
3. De baan in gebruik en eventueel welke instrument arrival (= IFR aanvliegroute, niet voor zweefvliegen/motorzweven!)
4. Het Transition Level
5. De windrichting en snelheid in knopen
6. Het zicht in kilometers
7. De bewolking in voeten
8. De temperatuur en dauwpunt
9. De QNH
10. Het vooruitzicht
11. Eventuele NOTAM’s

Deze volgorde kan per vliegveld anders zijn, houd er dus rekening mee dat geen enkel ATIS-bericht hetzelfde is. Een ATIS-bericht kan er als volgt uit zien:

Probeer tijdens het vliegen een ATIS bericht zo kort mogelijk op een blaadje te schrijven. Je bent hier helemaal vrij in. Een voorbeeld:

AMS ARR L 1330Z RWY06 TL40 050/5G15 010/100 10km FEW1500 BKN3000 20/10 QNH1014 NOSIG birds

Op deze manier kun je, na een beetje oefenen, een bericht snel opschrijven en heb je meer tijd om je op het vliegen te concentreren.

3.10.4 METEOROLOGISCHE DIENSTEN

• SIGMET
• AIRMET

Een SIGMET en een AIRMET worden alleen bij de grote luchtvaart gebruikt en niet bij bij het zweefvliegen. 

SIGMET
Een SIGMET (Significant Meteorological Information) is een waarschuwing voor de commerciële luchtvaart. Dit weerrapport waarschuwt voor gevaarlijke weersverschijnselen onderweg. Bijvoorbeeld voor onweer, ijsaanzetting, turbulentie, vulkanische as, enzovoorts. 

AIRMET
Een AIRMET (Airmen's Meteorological Information), is een beknopte beschrijving van de weersverschijnselen die zich voordoen of voor kunnen doen langs een luchtroute.